ՍՊԸ , ՓԲԸ թե՞ ԱՁ

Ձեռնարկատիրական գործունեություն սկսելուց առաջ ամենակարևոր տարրերից է կազմակերպության իրավական տեսակի ճիշտ ընտրությունը: Այս առումով օրենսդիրը առանձնացրել է երկու խումբ՝ 1. Հաշվառվել որպես անհատ ձեռնարկատեր (ԱՁ) 2. Հիմնադրել իրավաբանական անձ (ՍՊԸ, ՓԲԸ և այլն)  Որևէ ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու ամենապարզ և մատչելի տարբերակը որպես անհատ ձեռնարկատեր հաշվառնվելն է: Ինչպես պարզ և հեշտ է հաշվառվելը որպես անհատ ձեռնարկատեր, այնպես էլ այն հաշվառումից հանելը, քանի որ ի տարբերություն իրավաբանական անձ հիմնելուն, այստեղ չկան լուծարման և իրավահաջորդության խնդիրներ: Սակայն հարկ է նկատի ունենալ, որ որպես անհատ ձեռնարկատեր առևտրային գործունեության ծավալման դեպքում, անհատ ձեռնարկատերն իր ամբողջ գույքով է կրում պատասխանատվություն իր պարտավորությունների համար:  Իրավաբանական անձը հիմնադրելու առավելությունն այն է, որ իրավաբանական անձը կարող է իր անունից ձեռք բերել, տնօրինել գույք, ինչպես նաև կնքել գործարքնել, հանդես գալ դատարանում և այլն: Բացի այդ, իրավաբանական անձն ինքնուրույն է կրում պատասխանատվություն իր պարտավորությունների համար, և միայն օրենքով նախատեսված հատուկ դեպքերում կարող են հիմնադիրները կրել լրացուցիչ պատասխանատվություն իրավաբանական անձի պարտավորությունների համար: Հայաստանի Հանրապետությունում ամենատարածված իրավաբանական անձի տեսակներն են սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունները (ՍՊԸ) և փակ բաժնետիրական ընկերությունները (ՓԲԸ), սակայն օրենսդիրը նախատեսել է նաև կոոպերատիվների, լրացուցիչ պատասխանատվությամբ ընկերությունների, բաց բաժնետիրական ընկերությունների, լիակատար ընկերակցությունների և վստահության վրա հիմնված ընկերակցությունների հիմնադրումը: ՍՊԸ և ՓԲԸ ընդհանրություններ՝  Կարող են հիմնադրվել մեկ անձի կողմից  Կարող են ունենալ մինչև 49 մասնակից կամ բաժնետեր  Մասնակիցները ու բաժնետերերը պատասխանատվություն չեն կրում ընկերության պարտավորությունների համար, այլ միայն կրում են ընկերության ընկերության գործունեության հետ կապված վնասների ռիսկը, այսինքն՝ կարող են կորցնել իրենց կատարած ներդրումները: ՍՊԸ առանձնահատկություններ՝ • Գրանցման գործընթացն արագ է և պարզ, բացի այդ հնարավոր է ՍՊԸ գրանցել գրեթե չունենալով նախնական կապիտալ (օրինակ՝ 1.000 դրամ) • Մասնակիցների փոփոխությունը ենթակա է գրանցման ՀՀ Արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում • 20 մասնակիցը չգերազանցող ընկերությունում հնարավոր է կանոնադրությամբ նախատեսել, որ ընկերությունում չստեղծվի վերստուգիչ հանձնաժողով • Մասնակիցը կարող է ցանկացած պահի դուրս գալ ընկերությունից՝ ստանալով իր բաժնեմասը • Յուրաքանչյուրը հարցում կատարելով կարող է ստանալ ընկերության մասնակիցների վերաբերյալ տեղեկատվություն • Ընկերության մասնակիցն իրավունք ունի ընկերության կանոնադրական կապիտալում իր բաժնեմասը վաճառել կամ այլ ձևով օտարել տվյալ ընկերության մեկ կամ մի քանի մասնակիցների: Ընկերության մասնակիցը, որը ցանկանում է վաճառել իր բաժնեմասը (դրա մասը), պարտավոր է այդ մասին գրավոր տեղյակ պահել ընկերությանը` նշելով գինն ու վաճառքի մյուս պայմանները: Ընկերությունն այդ մասին գրությամբ` պատվիրված նամակով կամ անձամբ հանձնելով, հայտնում է ընկերության մյուս մասնակիցներին • Այն դեպքում, երբ ընկերության մասնակիցները տեղեկացվելու օրվանից մեկ ամսվա ընթացքում կամ նրա մասնակիցների համաձայնությամբ նախատեսված այլ ժամկետում չեն օգտվում գնելու նախապատվության իրավունքից մասնակցի բաժնեմասը կարող է օտարվել երրորդ անձանց` նույն պայմաններով և ոչ պակաս այն գնից, որն առաջարկվել էր նրա մասնակիցներին • Ընկերության այն մասնակիցը, ով ունի ընկերության առնվազն 10% բաժնեմասը, իրավունք ունի դատական կարգով հեռացնել ընկերության մյուս մասնակիցներից այն մեկին, ով նա իր գործողություններով կամ անգործությամբ դժվարացնում կամ անհնարին է դարձնում ընկերության բնականոն գործունեությունը • Բաշխման ենթակա շահույթը բաշխվում է ընկերության մասնակիցների միջև` ըստ ընկերության կանոնադրական կապիտալում նրանց բաժնեմասերի չափերի • Ընկերությունը կարող է շահութաբաժին վճարել տարեկան միայն մեկ անգամ ՓԲԸ առանձնահատկություններ՝ • ՓԲԸ-ն ունի գրանցման համեմատաբար բարդ ընթացակարգ, քանի որ պետք է նախապես թողարկել ու տեղաբաշխել բաժնետոմսերը • Ընկերությունը համարվում է փակ, եթե Ընկերության բաժնետոմսերը բաշխվում են միայն նրա բաժնետերերի կամ նախապես որոշված այլ անձանց միջև: Փակ Ընկերությունն իրավունք չունի անցկացնել իր թողարկած բաժնետոմսերի բաց բաժանորդագրություն կամ անսահմանափակ թվով անձանց այլ կերպ առաջարկել ձեռք բերել դրանք • Ընկերության բաժնետերն ունի այդ Ընկերության այլ բաժնետերերի կողմից վաճառվող բաժնետոմսերը ձեռք բերելու նախապատվության իրավունք: Եթե Ընկերության կանոնադրությամբ նախատեսված ժամկետում բաժնետերերից ոչ մեկը չի օգտվում նախապատվության իր իրավունքից, ապա Ընկերությունն իրավունք ունի այդ բաժնետոմսերը ձեռք բերել սեփականատիրոջ հետ համաձայնեցված գնով • Ընկերությունում վերստուգիչ հանձնաժողովի առկայությունը պարտադիր է • Առկա է արտոնյալ բաժնետոմսերի թողարկման հնարավորություն, ինչը հնարավորություն է ստեղծում ներգրավելու ֆինանսական միջոցներ Ընկերությունը կարող է Շահութաբաժին վճարել եռամսյակային, կիսամյական և տարեկան հիմունքներով: